Jan 19, 2016

Nagdur-asan iti kalikagum ni Jimmy Carter a mapaksiat ti Guinea Worm Disease



[Nabulod laeng ti ladawan a naaramat ken ni Vanessa Vick.
Guinea worm iti uneg ti botelia, The Carter Center's office
idiay Nigeria.] 

Ni Rudy Ram. Rumbaoa


ADDA laeng 22 a kaso ti Guinea worm disease ti nairakurak iti tawen 2015, kuna ti Carter Center, dakkel a bimmabaan ti bilang ti kaso manipud 126 idi 2014.

Ti nasao a kaso ket naiwaras iti 20 nga ili wenno lugar iti 4 a pagilian, dua iti Mali ken South Sudan- a napagsisina gapu iti tribal fighting a nangtubeng ken nakaitantanan ti pannakapaksiat ti nasao a sakit.


Ngem daksanggasat, ti Guinea worms ket masarakan kadagiti ginasgasut nga aso iti pagilian a Chad, a daytoy ti nangpaalarma ti risgo a mangdegdeg ti panagngato ti baro a bilang dagiti agsakit iti daytoy. Mapapati nga agnaed wenno masarakan dagiti nasao nga aso kadagiti asideg ti karayan a pagkalapan dagiti umili ken mapapati a maaala dagitoy a dingnguen ti sakit babaen iti pannanganda ti nabulok a lasag ti lames.



Adda mapattapatta a 70 a kaso ti polio paralysis iti intero a lubong itay napan a tawen, amin dagitoy manipud iti pagilian ti Pakistan ken Afghanistan. Adda nainayon a bilang a 26 a kaso iti pito a pagilian ti paralysis a gapuanan ti polio vaccine nga adda ramenna a sibibiag a virus a mangpaumel ken mangpakapsut ti tao a mabalin a mangirisgo ti salun-at. Masansan a matengngel iti sumagmamano a bulan ti panagwaras ti makuna a "vaccine-derived poliovirus."



Idaluluan ti Carter Center iti Atlanta ti pannakapugipog wenno pannakapasiat ti Guinea worm manipud idi inrugi ni dati a US President Jimmy Carter daytoy a misyon idi 1986. Idi Agosto itay napan a tawen, impudno ni Carter nga adda kanserna iti dalem. Inrakurakna pay a nagwarasen daytoy iti utekna. Ngem idi Disiembre itay napan met la a tawen, kuna ni Carter a naagasan ti sagsagabaenna ken nagpukaw ti nasao a tumor.



Idi nairugi ti kompania maipanggep iti daytoy, adda mapattapatta a 3.5 milion a kaso ti infestasion ti Guinea worm. Kas met iti polio, umabot iti dekada ti panangpaksiat ken pananglaban ti nasao a sakit.



Iti pannakagun-od ti bilang a zero wenno ibbong, tunggal kaso mangted iti kinaimportansia, kuna ni Carter. Ti Carter Center ken dagiti dadduma a partners-na wenno kabinnuligna ti naikkan gundaway a mangaramid ti annongenna a mangtaming, mangkita ken tumulong iti pannakapugipog ken mangpaksiat tapno saan a maapektaran ti masakbayan ti sumarsaruno a henerasion.


Adda tallo a kaso ti pagilian nga Ethiopia, a kapada met la a bilang idi 2014. Kalikaguman unay ti nasao a pagilian a mapaksiat nga insigida ti nasao a sakit ngem nabannayat ti aksion ti gobierno, kuna ti Carter Center.



Mapapati a maipauneg ti nasao nga igges babaen ti panaginum iti danum. Tumaud ti minuscule larvae sumagmamano a bulan kalpasanna manipud iti babaen ti kudil, masansan a makita iti luppo nga agarup 12 a pulgada ti kaatiddogna wenno a maysa a yarda.


Awan ti vaccine wenno agas, isu a naballaagan dagiti umili a masagat dagiti maipauneg a danum nga inumen ken usarenda.

No comments:

Post a Comment