 |
| [Nabulod laeng ti ladawan a naaramat] |
Bantayan Dagiti Sakit a Mainaig iti Pudot
ni Rudy Ram. Rumbaoa
SAAN laeng a dagiti nataengan no di pay dagiti ubbing ken agtutubo ti mairisgo iti pannakapataud dagiti sakit a mainaig iti pudot gapu iti abilidad ti bagi nga agresponde iti pudot iti panawen ti tikag.
Ti "heat stress, heat fatigue [paksuy gapu iti pudot], heat syncope [gulpe a panagulaw kalpasan ti panagwatwat iti pudot], heat cramps ken heat exhaustion-" amin dagitoy ket porma ti "hyperthermia," ti naipanagan iti amin a klase ti heat-related illnesses wenno dagiti sakit a manaig iti pudot.
Dagiti simptomas a karaman isu dagitoy: sakit ti ulo, panagsarua, panagsakit dagiti piskel ken panagkapsut/pannakabannog kalpasan a maidarang iti pudot. No adda pamatiam nga agsagsagabaka manipud kadagitoy a klase ti sakit a mainaig iti pudot, dagusen ti agpakonsulta iti doktor.
*Isingasing ti National Institute of Health [NIH] dagiti sumaganad:
-no dagiti agsagsagaba iti daytoy kas kadagiti nataengan, ubbing ken agtutubo- iyadayo ida iti pudot ket mapan iti nalamlamiis a disso.
-uminum iti adu a danum, tubbog ti prutas ken vegetable juices.
-guyugoyen/piliten dagiti maseknan nga agidda nga agdata ken agkalma, iti nalamiis a disso.
-agdigus iti nalamiis a danum.
Ti heat stress ket tumaud nangnangruna kadagiti nataengan iti ania man nga oras bayat iti napudot a tiempo, karaman ditoyen a pakaalan isu iti uneg dagiti pagtaengan nga awanan iti air condition wenno bentilador.
Ti aktual a heat stroke ket maisupadi iti simple a heat stress, ket ad-adda a makapadanag ken serioso daytoy, nangnangruna kadagiti agpeggad ken kasapulan iti madagdagus a pannakataming iti medikal. Patay ti ibunga wenno pagresultaan no awan ti alisto a pannakataming ti maseknan babaen kadagiti trained medical personnel.
No ti tao nga agsagaba iti heat stroke ket addaan daytoy iti 104 degrees a temperatura ti bagi ken adda dagiti napeggad a pagilasinan ti simtomas kas iti confusion [mariribukan/makusso-kusso a panagpanunot], narungsot, sabali nga ugali, pannakatalimudaw, staggering, napigsa ken napaspas a pulso, namaga a kudil, saan nga aglin-et wenno coma. Ti Heat Stroke ket serioso ken masapul ti madagdagus a pannakataming iti medikal.
*Adtoy ti listaan ti NIH dagiti kangrunaan a makagapu no apay a mairisgo ti salun-at dagiti nataengan iti sakit a mainaig iti pudot:
-maigapu iti tawen ti tao ti pagbaliwan ti kudil kas iti nabannayat a sirkulasion ti dara ken saan a makapataud iti ling-et.
-sakit iti puso, bara ken bato [kidney], ken dadduma pay a klase ti sakit a makaigapu iti panagkapu/panagkapsut wenno gurigor.
-nangato a presion ti dara wenno dadduma pay a kondision a makaigapu iti panagbaliw iti ipauneg a taraon [kas pagarigan: maiparit iti agipauneg iti asin].
-maigapu iti medisina nga ipapauneg kas iti agas a para iti puso ken alta presion, sedatives ken tranquilizers [kombinasion a medisina].
-sobra a kinalukmeg wenno kinakuttong.
-no tiempo iti napudot a tiempo, rumbeng koma nga agyan iti nalamiis a lugar, nangnangruna a maliklikan ti polusion a makaapekto ken mangdegdeg iti sakit. Ken saan a rumbeng iti sobra a panagwatwat no napudot ti tiempo.
Insingasing pay ti NIH nga uminum iti adu a danum iti tiempo ti pudot- nangnangruna koma nga ipauneg ti danum wenno prutas ken tubbog dagiti natnateng. Liklikan ti panaginum iti caffaine wenno alkohol a mangdegdeg iti pannakapukaw ti danum iti bagi.
*Tsek-apen ti Nangato a Presion ti Dara
-Dagiti di maresolba a problema ti alta presion ket agtennag daytoy iti nakaam-ames ken serioso a sakit. Ket pudno daytoy, iti US, iti tunggal 1 kadagiti tallo nga Amerikano ti addaan iti daytoy a parikut. Maysa daytoy kadagiti kangrunaan a makagapu iti atake ti puso, stroke, kidney failure ken dadduma pay, ken kangrunaan a makagapu ti makapatay a sakit kadagiti umili ti America.
No maminsan, awan ti pagilasinan ti simtomas agingga a maperdi ti maysa kadagiti kangrunaan nga organo ti bagi...ket dagiti mismo a diabetic ti masansan a biktima ti sakit.
Adda naimbag a damag, dagiti agay-aywan/mannaripato wenno caregivers ti ayan ti umuna a depensa tapno matakuatan ti kinangato ti presion ti dara. Ngem ti dakes a damag, no dadduma, kaaduan a caregivers karaman ditoy dagiti dodoktor ti di mangikaskaso ti nangato a presion ti dara kadagiti nataengan, kunada, normal a paset ti panaglakay wenno panagbaket. Saan koma. Rumbeng koma a maipababa ti normal a rukod ti dara no kas pagarigan madiskobre ti alta presion.
Segun iti NIH, no addaan iti rukod ti dara nga 140/90mmHg wenno nangatngato pay- maikonsidera daytoy a nangato a rukod. Ti normal a rukod ti presion ti dara ket nababbaba ngem 120/80mmHg.
No nangato unay ti rukod ti presion ti dara dagiti nataengan, sika wenno iti am-ammoyo, dagusen ti agturong iti ospital. Mabalin a daytoy nga aramidem ket masalbar ti biag ti asino man, karaman ti bagim, wenno malapdan ti mapaspasangasangan nga isasangpet ti stroke ken atake iti puso.*
ni Rudy Ram. Rumbaoa
SAAN laeng a dagiti nataengan no di pay dagiti ubbing ken agtutubo ti mairisgo iti pannakapataud dagiti sakit a mainaig iti pudot gapu iti abilidad ti bagi nga agresponde iti pudot iti panawen ti tikag.
Ti "heat stress, heat fatigue [paksuy gapu iti pudot], heat syncope [gulpe a panagulaw kalpasan ti panagwatwat iti pudot], heat cramps ken heat exhaustion-" amin dagitoy ket porma ti "hyperthermia," ti naipanagan iti amin a klase ti heat-related illnesses wenno dagiti sakit a manaig iti pudot.
Dagiti simptomas a karaman isu dagitoy: sakit ti ulo, panagsarua, panagsakit dagiti piskel ken panagkapsut/pannakabannog kalpasan a maidarang iti pudot. No adda pamatiam nga agsagsagabaka manipud kadagitoy a klase ti sakit a mainaig iti pudot, dagusen ti agpakonsulta iti doktor.
*Isingasing ti National Institute of Health [NIH] dagiti sumaganad:
-no dagiti agsagsagaba iti daytoy kas kadagiti nataengan, ubbing ken agtutubo- iyadayo ida iti pudot ket mapan iti nalamlamiis a disso.
-uminum iti adu a danum, tubbog ti prutas ken vegetable juices.
-guyugoyen/piliten dagiti maseknan nga agidda nga agdata ken agkalma, iti nalamiis a disso.
-agdigus iti nalamiis a danum.
Ti heat stress ket tumaud nangnangruna kadagiti nataengan iti ania man nga oras bayat iti napudot a tiempo, karaman ditoyen a pakaalan isu iti uneg dagiti pagtaengan nga awanan iti air condition wenno bentilador.
Ti aktual a heat stroke ket maisupadi iti simple a heat stress, ket ad-adda a makapadanag ken serioso daytoy, nangnangruna kadagiti agpeggad ken kasapulan iti madagdagus a pannakataming iti medikal. Patay ti ibunga wenno pagresultaan no awan ti alisto a pannakataming ti maseknan babaen kadagiti trained medical personnel.
No ti tao nga agsagaba iti heat stroke ket addaan daytoy iti 104 degrees a temperatura ti bagi ken adda dagiti napeggad a pagilasinan ti simtomas kas iti confusion [mariribukan/makusso-kusso a panagpanunot], narungsot, sabali nga ugali, pannakatalimudaw, staggering, napigsa ken napaspas a pulso, namaga a kudil, saan nga aglin-et wenno coma. Ti Heat Stroke ket serioso ken masapul ti madagdagus a pannakataming iti medikal.
*Adtoy ti listaan ti NIH dagiti kangrunaan a makagapu no apay a mairisgo ti salun-at dagiti nataengan iti sakit a mainaig iti pudot:
-maigapu iti tawen ti tao ti pagbaliwan ti kudil kas iti nabannayat a sirkulasion ti dara ken saan a makapataud iti ling-et.
-sakit iti puso, bara ken bato [kidney], ken dadduma pay a klase ti sakit a makaigapu iti panagkapu/panagkapsut wenno gurigor.
-nangato a presion ti dara wenno dadduma pay a kondision a makaigapu iti panagbaliw iti ipauneg a taraon [kas pagarigan: maiparit iti agipauneg iti asin].
-maigapu iti medisina nga ipapauneg kas iti agas a para iti puso ken alta presion, sedatives ken tranquilizers [kombinasion a medisina].
-sobra a kinalukmeg wenno kinakuttong.
-no tiempo iti napudot a tiempo, rumbeng koma nga agyan iti nalamiis a lugar, nangnangruna a maliklikan ti polusion a makaapekto ken mangdegdeg iti sakit. Ken saan a rumbeng iti sobra a panagwatwat no napudot ti tiempo.
Insingasing pay ti NIH nga uminum iti adu a danum iti tiempo ti pudot- nangnangruna koma nga ipauneg ti danum wenno prutas ken tubbog dagiti natnateng. Liklikan ti panaginum iti caffaine wenno alkohol a mangdegdeg iti pannakapukaw ti danum iti bagi.
*Tsek-apen ti Nangato a Presion ti Dara
-Dagiti di maresolba a problema ti alta presion ket agtennag daytoy iti nakaam-ames ken serioso a sakit. Ket pudno daytoy, iti US, iti tunggal 1 kadagiti tallo nga Amerikano ti addaan iti daytoy a parikut. Maysa daytoy kadagiti kangrunaan a makagapu iti atake ti puso, stroke, kidney failure ken dadduma pay, ken kangrunaan a makagapu ti makapatay a sakit kadagiti umili ti America.
No maminsan, awan ti pagilasinan ti simtomas agingga a maperdi ti maysa kadagiti kangrunaan nga organo ti bagi...ket dagiti mismo a diabetic ti masansan a biktima ti sakit.
Adda naimbag a damag, dagiti agay-aywan/mannaripato wenno caregivers ti ayan ti umuna a depensa tapno matakuatan ti kinangato ti presion ti dara. Ngem ti dakes a damag, no dadduma, kaaduan a caregivers karaman ditoy dagiti dodoktor ti di mangikaskaso ti nangato a presion ti dara kadagiti nataengan, kunada, normal a paset ti panaglakay wenno panagbaket. Saan koma. Rumbeng koma a maipababa ti normal a rukod ti dara no kas pagarigan madiskobre ti alta presion.
Segun iti NIH, no addaan iti rukod ti dara nga 140/90mmHg wenno nangatngato pay- maikonsidera daytoy a nangato a rukod. Ti normal a rukod ti presion ti dara ket nababbaba ngem 120/80mmHg.
No nangato unay ti rukod ti presion ti dara dagiti nataengan, sika wenno iti am-ammoyo, dagusen ti agturong iti ospital. Mabalin a daytoy nga aramidem ket masalbar ti biag ti asino man, karaman ti bagim, wenno malapdan ti mapaspasangasangan nga isasangpet ti stroke ken atake iti puso.*
No comments:
Post a Comment