Mabalin a Pagibales, Mangital-o ti Kasasaad, ken Pangagas iti Sakit ti Ulo ti Pannakiseks

[nabulod laeng ti ladawan a naaramat]

MABALIN A PAGIBALES, MANGITAL-O ITI KASASAAD, KEN PANGAGAS ITI SAKIT TI ULO TI PANNAKISEKS
ni Rudy Ram. Rumbaoa

"Kuna iti kaudian a panagsukisok: Maaramat ti sex a kas pagibales, mangital-o iti estado ti kasasaad, ken uray pay pangagas iti sakit ti ulo..."

NO agnaig/aginnayat [sex] dagiti tattao gapu laeng iti ragsak ken procreation- mabalin a hustoka! Ag-seks pay dagitoy tapno maikkat ti sakit ulo, wenno agnaigda gapu ta adda naisangsangayan nga okasion a rambakanda kas iti wedding anniversary, wenno gapu ta kayatda, wenno/ken mapalag-an ti rikna.

Ngem iti naisayangkat a panagsukisok a naipablaak iti Archives of Sexual Behavior, rimmuar wenno napataud ti agarup dua gasut tallopulo ket pito [237] a rason wenno sungbat dagiti tattao a napagsaludsodan no apay a makinaigda.

Asino ti makaammo?
Kuna ni Cindy Meston, maysa a propesor ti psychology iti Unibersidad ti Texas idiay Austin ken kangrunaan a nangsurat iti artikulo, kaaduan kadagiti tattao ti mangipagarup nga adda sumagmamano a rason no apay a makinaigda: "Naragsak ti marikna, agayatka, wenno kayatmo iti maaddaan iti anak. Naduktalan pay dagiti nagsukisok nga adda sabali a makagapu ken/wenno rason no apay a makinaig dagiti dadduma a tattao."

"Naammuan a mapatibker ti sex education, makatulong iti istrahia tapno malapdan ti panagwaras iti makaakar a sakit [wenno sexually transimtted diseases] ken mangidalan iti panagdur-as ti pannakaagas ti maysa a seksual a sakit dagiti tattao," kuna ni Meston. "Masapul nga ammuen no apay a maki-seks dagiti tattao babaen iti pannakaipan dagitoy iti umno a lugar ti safe-sex program," innayonna.

"No ipagarupmo nga agnaig dagiti dua a tattao gapu ta kapudpudotan ti rikna ken/wenno kaub-ubinganda pay. Wenno ibagam iti panagusar ti lalaki iti kondom tapno malapdan ti panagsikog, mabalin a makatulong dayta. Ngem no aramatenda laeng daytoy a pagibales wenno gapu ta kayatda laeng a ray-awen ti riknada- masapul ngarud iti sabali nga istrahia para iti dayta a situasion.

Ni Meston ken ti co-authorna ni David Buss, ti nangbuangay iti agarup uppat a gasut ken uppat a pulo ket uppat nga estudiante ken nagboluntario- manipud iti tawen a 17 agingga iti 52, nga isurat dagitoy [nagboluntario] ti kasimplian a rason ken kapanunotan iti bukodda a kapadasan mainaig iti seks iti agdama ken napalabas.

Ket gapu iti daytoy, nakapataud da Meston ken Buss iti 715 a rason. Naikkat dagiti agpapada wenno agkaarngi a rason ket nabati laeng iti agarup 237 a rason.

Kuna ni Meston a nakabutbuteng a rason ti inlanad dagiti dadduma. Kas koma iti "kayatko nga iwaras ti sakit iti sabali babaen iti sexually transmitted disease." Ngem nasurpresa da Meston ken ti grupona gapu iti naidumduma a rason ti pannakinaig ti dadduma a kas koma iti daytoy, "tapno mayasideg ti rikna[da] iti Dios."

[nabulod laeng ti ladawan a naaramat]

Patas kadi ti agayat?
Iti pannakaisayangkat ti maikadua a panagsukisok, nagsaludsod da Meston ken Buss iti agarup 1,549 a college students nga agad-adal iti pyschology tapno ikeddengda no kasano ti kina-importante iti tunggal 237 a napataud a rason ken ibasarda ti kapadasanda [met] no kasano a maray-aw ti kabukbukodanda nga ugali no makinaigda.

Napagsaludsodan pay dagiti estudiante no kasano ti masansan a pannakaaramid iti tunggal rason tapno daytoy ti mangipalubos kadakuada a maki-seks iti napalabas- marukod manipud iti 1 a grado para kadagiti saan a nakapadas, ket marukod met iti 5 a grado kadagiti kanayon a makinaig. Kadagiti saan a naki-seks [27% iti babbai ken 32% iti lallaki] ti nagkuna a padasenda ti makinaig iti masakbayan.

Kaaduan kadagiti estudiante ti nagkuna a gagangay a rason no apay a maki-seksda: "Naawis ti riknak iti dayta a tao," "Naragsak ti mariknak," ken "Kayatko nga iparikna kenkuana nga ay-ayatek" - nairaman daytoy iti listaan iti agpadpada a rason dagiti babbai ken lallaki. Basbassit dagiti nangibaga iti "Naidiaya kaniak ti kuarta tapno aramidek daytoy" a rason,  "Maladingitanak iti dayta a tao," "Kayatko a dusaen ti bagik," ken dagiti dadduma, "Nakipinnustaak ngamin."

Ngem ad-adda ti siddaaw ni Meston iti dandani agpapada a pagrasonan dagiti lallaki ken babbai. Kuna ni Meston, "Kaay-ayo dagiti lallaki ti maki-seks para iti pisikal a rason [kas koma no narigat a di pagustoan ti tao nga aggartem] ken tapno dumur-as ti sosial a kasasaad dagitoy [kas koma no ipalastogda kadagiti gagayyemda a kabaelanna ti maki-seks iti maysa a babai iti damo a pannakakitana iti daytoy]. Awan ti makuna a pudno a pagdiperensiaan no kasano nga iparikna ken maibilang ti kina-emosional a rason, kas iti "Kayatko a marikna dayta a tao no kasano nga ay-ayatek."

"Maysa nga stereotype ti lalaki a maki-seks para laeng iti pisikal a rason ken para kadagiti babbai a maki-seks gapu iti ayat"- paneknekan iti panagadalmi a saanna a suportaran dayta a rason," inlawlawag ni Meston. "Ngem ag-seks dagiti nga agtutubo a babbai ken lallaki gapu iti pisikal a ragsak ken kasta met para iti emosional a panaginnasideg ti rikna ti tunggal maysa."

Kuna da Meston ken Buss nga iti panagadalda, naduktalan nga agsungangi dagiti stereotype [saan a kasisigud] a babbai kadagiti lallaki, iti panangaramat iti seks tapno magun-od ti maysa a pabor. Iti panagadal: ad-adda nga iyendorso dagiti lallaki ti pakaaramatan ti seks [Dumawat ti pabor iti sabali].

Kuna ni Leonor Tiefer, maysa a sex therapist ken psychologist ti New York University School of Medicine, a dagiti naduktalan iti panagsukisok ket saan nga isu ti direkta a sungbatna "Why Humans Have Sex," kas paulo ti sinuratna a mainaig iti pannakiseks. "Isu't gapuna a makiseks dagiti Texans nge estudiante," kunana.

Nupay kasta kunana, "nasken unay daytoy a pagsasaritaan tapno maammuan ti gandat a kas kasungani kadagiti nadakamat a rason."

*10 a kangrunaan a rason dagiti lallaki a maki-seks:
1. Naawis ti riknak iti dayta a tao.
2. Naragsak ti riknak.
3. Kayatko a maekspiriensa ti pisikal a ragsak.
4. Pagkakatawaan.
5. Kayatko nga iparikna ti panagayatko iti dayta a tao.
6. Nagargariak/rugso isu a kayatko a mawayaan.
7. Nasulisogak.
8. Kayatko nga isao/ibutaktak ti panagayatko iti dayta a tao.
9. Kayatko a magun-od ti alimpatok/nalabes a ragsak.
10. Kayatko a pagustoan ti partnerko.

*10 a kangrunaan a rason dagiti babbai a maki-seks:
1. Naawis ti riknak iti dayta a tao.
2. Kayatko a maekspiriensa ti pisikal a ragsak.
3. Naragsak ti riknak.
4. Kayatko nga iparikna ti panagayatko iti dayta a tao.
5. Kayatko nga isao/ibutaktak ti panagayatko iti dayta a tao.
6. Nagargariak/rugso isu a kayatko a mawayaan.
7. Nasulisogak.
8. Pagkakatawaan.
9. Mautob/maamirisko nga agayatak.
10. Addaak iti kangitingitan ken kapudpudot ti rugso iti dayta a kanito.

*Kababaan a ranggo a rason dagiti lallaki a maki-seks:
1. Kayatko nga iwaras ti sakit iti sabali [kas iti sexually transmitted disease].
2. Naidiaya kaniak ti kuarta tapno aramidek.
3. Kayatko a maingato ti sueldok.
4. Maysa a paset ti initiation rite ti simrekak nga organisasion/grupo.
5. Kasapulak ti trabaho.

*Kababaan a ranggo a rason dagiti babbai a maki-seks:
1. Inikkannak dayta a tao iti maipawil a droga tapno aramidek.
2. Kayatko nga iwaras ti sakit iti sabali [kas iti sexually transmitted disease].
3. Kayatko a dusaen ti bagik.
4. Kayatko ti makiwaswas iti nakirelasionak.
5. Kasapulak ti trabahao.