 |
| [Nabulod laeng ti ladawan a naaramat iti salaysay] |
ni Rudy Ram. Rumbaoa
"No dadduma, mangpataud iti pannakaibabain, isut' gapuna a kaaduan kadagiti nataengan ti kaykayatna ti agtalinaed iti uneg ti pagtaengan imbes a rummuar nga agpasiar wenno agpallailang, wenno makibunggoy kadagiti gagayyemda wenno pamilia ta amken[da] ti mapabainan..."
SAAN a pannakaterred a panagibleng wenno Fecal Incontinence iti ingles- maysa daytoy a karit no kasano ti pannakasolbar ti parikut dagiti nataengan nga addaan iti kastoy a kondision kadagiti longterm care facilities wenno kadagiti balay a pagtaraknan ti nataengan. Saknapen ti nasao a problema nangnangruna dagiti nataengan ken kasta metten kadagiti tattao nga agsagsagaba iti Alzheimer's disease. Saan la a dayta, ad-adda a komon daytoy a sakit kadagiti babbai ngem kadagiti lallaki.
Ket para kadagiti nataengan, ti pannakapukaw iti panangterred ti panagibleng ti maysa a nakadadanag a kondision iti nabatbati pay a pessat ti panagbiagda. No dadduma, mangpataud iti pannakaibabain, isut' gapuna a kaaduan kadagiti nataengan ti kaykayatna ti agtalinaed iti uneg ti pagtaengan imbes a rummuar nga agpasiar wenno agpallailang, wenno makibunggoy kadagiti gagayyemda wenno pamilia ta amken[da] ti mapabainan.
Ngem gapu iti kabaroanan a partuat ti teknolohiya ken medisina iti agdama, maagasan no di pay malapdan ti fecal incontinence ken mapadur-as ti pannakaterred ti panagibleng. Kayatna ngarud a sawen, adu dagiti banag a mabalin a maaramid tapno malapdan ti pannakapasamak daytoy a situasion ken tapno saan nga agbalin a nakadadanag para kadagiti nataengan.
Ti Makagapu...
-Iti listaan ti National Digestive Diseases Information Clearinghouse [NDDIC], adda sumagmamano a posible a makagapu iti panagtaud ti fecal incontinence.
Ti panagtebbel wenno constipation ti maysa kadagiti masansan a rason ken mamataud iti fecal incontinence. Kadaywan a pataudenna ngamin dagiti dadakkel, natangken a rugit/takki a maipelpel ken agserra iti ruangan ti kimmot/ubet [rectum], ket daytoy ti makagapu ti nadaruy a takki ken agtedted iti lawlaw ti natangken a takki.
Sabali laeng ti pannakadangran ti piskel. Gapu iti pannakadunor ti maysa wenno agpadpada a piskel iti ungto ti kimmot a maawagan iti "anal or exterior sphincters." No madangran, saan a napigsa ti piskel a mangaramid iti trabahona isut' gapuna nga agtedted dagiti takki a rummuar. Iti biang dagiti babbai, madangran ti piskel no maipasngay ti ubing. Uray pay dagiti lugsot, madangran met ti sphincter no maaramid ti operasion.
No madangran ti urat. Wen, no madunor dagiti urat a mangterred iti anal sphincter, wenno dagiti urat iti rectum- malapdan ti nasayaat a panagtrabaho dagiti sphincter. Kasta met a madangran dagiti urat iti oras a maipasngay ti ubing, ken/wenno iti napaut nga ilalasat dagiti takki, wenno gapu iti stroke a makaapekto kadagiti urat a kas iti diabetes ken multiple sclerosis.
Kasta met a no mapukaw ti kapasidad iti panagipempen. Iti normal a situasion, agbennat ti kimmot tapno lapdanna ti iruruar ti takki [agingga a makadanon iti kasilias ti maseknan]. Ngem ti rectal surgery, radiation treatment ken inflammatory bowel diseases, mamataud dagitoy iti nakabutbuteng a langa ti rectal walls ket agbanag a mairitaran [ti maseknan] ken dina pannakaukkon kadagiti takki
Makapadegdeg pay ti situasion ti panagsuyot wenno diarrhea. Uray no awan pakasaritaan wenno history ti maysa a nataengan ti maipanggep iti fecal incontinence, mapataud daytoy no adda iti kasasaad a panagsuyot.
Ti Pelvic Floor Dysfunction. Ti kaadda iti abnormal a kasasaad ti pelvic floor ket intundana iti pannakapataud ti fecal incontinence. No maminsan ti rason iti kaadda ti pelvic floor dysfunction ket no mayanak ti maysa a maladaga. Saan ngamin nga agparang nga insigida ti fecal incontinence agingga nga agtawen ti babai iti katengngaan ti kuarenta wenno nangatngato pay.
Kasano ti Panangagas?
-Agdepende iti panangagas ta itdenna ti nakaro nga epekto kas koma iti dietary changes, ti medisina, bowel trainning ken/wenno pannakaopera ti maseknan. Masapul iti nasursurok ngem iti maminsan ti rekomendado a pannakaagas tapno agballigi ti panangterred/panangtengngel [control] ta addaan ngamin iti nagduduma a komplikasion a patauden ti continence.
Laglagipen, kanayon koma a mapakaammuan dagiti medical personnel no tumaud ti di pannakaterred ken iti kaadda ti panagsuyot dagiti nataengan. Makatulong met dagiti maipauneg a medisina. Adda met teknik ti panangopera tapno makatulong iti pannakaterred dagitoy a klase ti situasion.
Dagiti Taraon
-Apektaran met dagiti taraon ti takki ken no kasano ti ilalasatda iti digestive system-tayo, ket mapapati a daytoy ti maysa a rason wenno makagapu iti itataud ti fecal incontinence.
Saan met nga ilaksid dagiti inumen a kas iti caffaine, itsa ken tsokolate- amin dagitoy pataudenda daytoy a situasion, inlawlawag ti NDDIC. Ti rason: ti caffaine ket paginanaenna ti internal anal sphincter muscle.
Sabali laeng ti panagipauneg iti fiber, makaited met iti problema iti panagsuyot ken incontinence. Ngem no makatulong ti fiber, mangan iti kahustoan/umisu a bilang. Masarakan ti fiber kadagiti prutas, nateng, ken grano. Ti normal a kaadu a bilang nga ipauneg a fiber iti inaldaw ket 20-30 a gramo, ngem laglagipen no adu unay ti ipauneg, pataudenna ti panagtangken ti tian [wenno kasla aglubo], tumaud ti gas ken uray pay panagsuyot ket daytoy ti ad-adda a mangdegdeg ti situasion.
Padasen ti Food Diary
-Kadagiti agtaraken kadagiti nataengan nga addaan iti incontinence a situasion, makatulong met ti food diary- ilista no ania a taraon ti ipaunegda, no kasano ti kaadu, ken no kasano ken ania nga oras no ipaunegda dagitoy a taraon.
Dagitoy dagiti taraon nga inlista ti NDDC a makapataud iti panagsuyot/diarrhea:
*caffaine
*napaasukan/sinuuban a karne kas iti sausage, ham wenno turkey
*spicy [naadat/nagasang] foods
*alhokol
*dairy products kas iti gatas, keso ken ice cream
*prutas kas iti apples, peaches wenno pears
*fatty ken greasy foods
*sweeteners kas iti sorbitol, xylito, mannitol ken fructose- a masarakan kadagiti mainum iti diet drinks, sugarless gum ken kendi, tsokolate ken fruit juices.
No comments:
Post a Comment