Balay a Pagtaraknan

[Nabulod laeng ti ladawan a naaramat iti ababa a salaysay]

Balay a Pagtaraknan
Ni Rudy Ram. Rumbaoa

INTON saanen a kabaelan nga aywanan ti masakit a nataengan [babai wenno lalaki man] ti bagina, adda panagikeddeng a masapul nga aramiden dagiti kameng ti pamilia. Kayat nga aramiden ti maysa a napudno nga anak a lalaki wenno babai ti kasayaatan nga agpaay kadagiti lumallakay ken bumabbaket a nagannak ken ay-ayaten, ngem kasanot' pannakaammoda iti umisu nga aramidenda?

No mabalin la ketdi, mapalubosan dagiti lallakay ken babbaket nga agyan met laeng iti bukodda a pagtaengan uray kasanot' kabayagda. Mabalin a kasapulan dagiti dadduma ti panagpaay ti maysa a katulongan wenno kadkadua. Annadan koma ta dikay' unay rukoden dagiti aramidda. Palubosan ida [dagiti nataengan] nga agwatwat ken mangaramid kadagiti kabaelanda nga aramiden ta daytoy ti manglapped iti komplikasion a dumteng gapu iti kaawan nga ar-aramidenda.

Dumtengto ti tiempo a panunoten ti maysa a balay a pakataraknan dagiti lallakay ken babbaket. Ania koma a kita ti pilienyo? Bassit ti kasapulan ken paggastoan ti maysa a masakit a mabalinna ti agpagnapagna wenno makabael [independent] pay laeng.

Mabalin a kasapulan dagiti nakaidda lattan a masakit ti panagpaay ti maysa a nars tapno makita ti pannakataripatoda. Umdas met kadagiti dadduma ti panagpaay ti maysa a katulongan.

Adda man iti ospital wenno iti pagtaengan ti maysa a masakit, adda dagiti sumagmamano a bambanag a masapul a masiputan. Masapul a maannadan ti itataud dagiti butto a bumtak a gapuanan ti panagidda a saan nga agballikid. Masansan a tumaud dagitoy gapu iti naput a pannakaitalmeg wenno pannakayasa dagiti natulang a paset ti bagi, nangruna iti bukot ken uray pay iti mukod ken akinruar a paset ti palaypalay.

Kaaduanna a naginad ti panaglaing dagitoy a sakit ti kudil ket isudat' masansan a pagserkan ti impeksion. Sapsapoan koma ti maseknan a disso iti "tintura de benzoin" ket sa pasarangan iti "infrared heat lamp" iti agarup 20 a minutos. Makatulong daytoy a masansan a mangpaimbag kadagitoy a saksakiten no la ketdi adda pay laeng nasayaat a panagtaray ti dara. Kalpasan ti pannakapaisarangna iti nasao a pagsilawan, sapsapoan iti "neomycin powder" ken abbongan babaen iti nadalus a lupot. Denggen met dagiti dadduma a saksakiten ti pannakaaramat ti "ultraviolet lamp" ngem masapul nga annadan ti pannakauram ti kudil.

Nasken met a siputan ti taraon ti masakit. Maisagana koma a nasayaat ken makaay-ayo ti taraon a maited kadakuada. No saan a mangalngal a nalaing ti taraonna, kitaen ta mapispisi wenno mapaluknengda tapno maalada amin a sustansia a mabalinna nga ipauneg.

Sakbay ti panagpili iti balay a pagtaraknan, nasayaat no agpabalakad nga umuna iti doktor ti pamiliayo. Mabalin nga adda sumagmamano a mabalinna nga isingasing. Masapul a makita a nalaing ti siled ken dagiti alikamen daytoy tapno nanam-ayto ken naragsak ti masakit [dagiti nataengan] iti baro a pagyananna. Padasen nga ikkan iti maysa a siled nga addaan kadagiti tawa a mabalin a buyaen dagiti nakaparsuaan, kas kadagiti kaykayo, ruot ken sabsabong. No kabaelanna ti magna wenno aglugan iti maysa a tugaw nga adda pilidna [wheelchair], kitaen a naimbag tapno masansan a mairuar daytoy iti kainitan ken iti ayan ti sadiwa nga angin a pakabuyaanna kadagiti kinapintas ti nakaparsuaan tapno malipatanna dagiti parikutna iti uray apagbiit laeng.

No awan ti tumutop a balay a pagyanna/da, mabalin nga awan sabali a pagpilian no saan a ti pannakipagnaedna/da a masublasublat iti tunggal kameng ti pamilia. Mabalin a saan unay a nabusbos daytoy ngem adda met dagiti pagdaksanna. Iti panagalis-alisna, mabalin a riknaenna ti kaawan ti bukodna a pagtaengan.

Laglagipen a mapalubosan koma dagiti lallakay ken babbaket a mangiturong iti bukodda a panagbiag no adda pannakabalinna. Pabilgen ida nga agwaywayas, nga aramidenda amin a mabalinda a tumulong kadagiti bagbagida. Saankayo koma a masursuron no agbalinda a kasla ubbing ket dida suroten dagiti balakadyo. Ikkanyo ida iti umdas a tiempo nga agpanunot kadagiti bambanag. Babaen iti kinaannad ken kaasi, mabalinyonto ida a mauyotan no madamdama.

No adda panagkurang ti panunot wenno kasla adda bassit mamauyong dagiti lallakay wenno babbaket a masakit a taripatoen, nalabit a kasapulan ti tulong ti maysa a "pychiatrist." No naliday wenno kasla da lang mapulpulkokan, ammona ti apagisu nga agpaay a kasapulan ket mabalinda ti matulongan babaen iti pannakaaramat dagiti 'tranquilizers" wenno agas a mamagtalna iti rikna. Ngem masapul dagitoy nga agas ti panangusisa ti maysa a doktor sakbay a maited ti agas.