 |
[nabulod ti ladawan] |
Lima a Rason no Apay a Mabannogka
ni Rudy Ram. Rumbaoa
|
MASANSAN
a makoreher ti
kaawan iti
enerhia ti
bagi babaen
iti
panagdiyeta
ken
panagwatwat.
Ngem ti pudno
a rason ket
mabalin a
makagapu iti
kinakurang iti
danum nga
ipauneg iti
bagi.
Ibilang pay
dagitoy a
mangdegdeg iti
kondision:
Sleep
Disorder:
Dua ti am-ammo
a klase ti
saan a naurnos
a panagturog--
ti "Obstructive
Sleep Apnea"
ken "Restless
Legs Syndrome"--
dagitoy ti
rason ken
maatap a
mabalin a
mangsinga iti
napintas ken
naannayas a
pannaturog iti
rabii.
Madlaw ti
sleep apnea
babaen iti
abnormal a
panaganges
gapu iti
makunkuna nga
interminente
wenno adda
banag a
makabangen iti
akinngato a
paset ti
tubong a
pagangsan
bayat ti
panagturog. Ti
panagurok ket
maysa a
simtomasna,
nupay saan
amin a tattao
nga agurok ket
adda
problemana iti
apnea. Sabali
pay a
pagilasinan no
agsagsagaba
iti sleep
apnea ket ti
kaadda iti "scalloping"
wenno makita
ti sinan-arkos
iti ungto ti
dila. Mabalin
a maigapu
daytoy iti
impresion
dagiti ngipen
ken
ipasimudaagda
nga adda
dagiti banag a
mangbangen iti
tubong a
pagangsan
wenno adda met
pakainaiganna
iti kadakkel
ti dila iti
ngiwat.
No dadduma,
mapagkamalian
dagiti ubbing
nga
agsagsagaba
iti sleep
apnea.
No saan,
addaanda iti
attention-deficit
disorder--
gapu iti
kinakurang ti
turogda iti
rabii.
Ti restless
legs syndrome
ket maysa a
motion a
mangriribuk
kadagiti luppo
a rason no
apay a kanayon
a mariing ti
maysa a tao
iti
pannaturogna.
Masansan a
matawid daytoy
a klase ti
sakit. Mabalin
met a makagapu
daytoy iti
pangkurkurang
iti landok
[iron]
kadagiti
agdadagsen
wenno masikog.
Iti naammuan
ti National
Institute of
Health [NIH],
adda agarup 12
agingga iti 18
a milion nga
Amerikano ti
agsagsagaba
iti sleep
apnea, ken
agpangato iti
10% dagiti
agtutubo nga
addaan iti
restless legs.
Mamati dagiti
eksperto nga
adda sabali
pay a makagapu
iti daytoy. Ti
aramiden, saan
nga agalumiim
nga agsaludsod
iti doktormo.
Ania ti
aramiden?
Umuna, masapul
ti
pannakaduktal
ti puon ti
sakit.
Mabalin met a
maobserba ti
panagturog
tapno
mapagadalan no
ania ti
mangriribuk
iti daytoy.
Ken ti doktor
ti mabalin a
mandetermina
wenno
mangduktal no
ania ti
kasayaatan ken
kasamayan nga
agas a para
iti nasao a
sakit. Kaaduan
nga
agsagsagaba
iti sleep
apnea ti
maagasan.
Thyroid
conditions:
Sukog-kulibangbang
ti thyroid
gland a
masarakan iti
asideg iti
Adam's apple.
Saan nga
apektaran
dagiti dadduma
a glands ti
panagproseso
ti bagi no kas
bilang
addaanka iti
daytoy a
sakit-- kas
koma iti
metabolismo,
panagdakkel,
pitik ti puso,
temperatura ti
bagi, energy
levels, rikna,
cholesterol
levels ken
panagtubo iti
buok, ti kudil
ken kuko.
Ti thyroid
disorder ti
maysa kadagiti
kangrunaan a
glandular
disorders.
Apektaranna ti
nasurok a 20 a
milion nga
Amerikano--
saan pay
nainayon ditoy
ti 13 a milion
a di pay
makaammo nga
addaanda iti
daytoy a
sakit. Ad-adda
a dagiti
babbai ti
maapektaran
iti daytoy a
sakit.
Naammuan a
mangpataud iti
bannog iti
agpada nga underactive
ken
overctive
thyroid.
Kadagiti amin
a kaso ti
thyroid, ti
underactive ti
kangrunaan a
mangapektar
iti nasao a
nasakit gapu
iti Hashimoto
Desease--
isu daytoy ti
mangted ti
riribuk iti
panagtrabaho
ti autoimmune
nga umatake
iti thyroid.
Alisto a
pannakabannog,
nasadut nga
aggunay ti
bagi, rikna ti
pannakapaksuy,
ken
panagpanateng
iti maibilang
a simtomasna.
Ania ti
aramiden? Ti
kasayaatan a
pannakaagasna
ket ti
panangbalanse
iti
panagtrabaho
ti thyroid
babaen iti
panangsubok ti
dara iti thyroid
stimulating
hormone
wenno TSH.
No maduktalan
ti
kina-abnormal,
ad-adu a
pagsubok iti
maisayangkat.
Maagasan
daytoy a sakit
babaen
kadagiti
kabaroanan nga
agas iti
agdama.
Diabetes:
Nagbalin nga
epidemic
proportions ti
diabetes iti
US.
Naapektaran ti
agarup 23.6 a
milion nga
Amerikano.
Ti "Type I
Diabetes,"
masansan a
masarakan
daytoy a sakit
kadagiti
ubbing ken
agtutubo--a
kayatna a
sawen, saan a
makapataud iti
umno wenno
bukodna nga
insulina iti
pancreas.
Iti "Type
II Diabetes,"
ti agtultuloy
nga agpataud
iti bulod nga
insulina ti
pancreas--
ngem mapukaw
iti bagi ti
panagrespondena
iti hormones.
Daytoy a
kondision iti
maawagan ti
"Insulin
Resistance."
Pannakabannog
ti kangrunaan
a simtomas ti
agpada a klase
ti sakit.
Iti
panagsukisok
ti American
Diabetes
Association,
naduktalanda
nga adda 24%
kadagiti
tattao ti
addaan iti
diabetes a
dida ammo nga
adda kadakuada
dayta a sakit,
ken agarup 57
a milion ti
makuna a
"pre-diabetes."
Kayatna a
sawen nga
apagkapat
kadagiti
Amerikano ti
agsagsagaba
iti diabetes
wenno
pre-diabetes.
Alisto ti
panagtaud ti
simptomas
daytoy.
Malaksid iti
pannakabannog,
komon pay
kadagiti
tattao a
makaekspiriensa
iti panagbaba
iti timbang ti
bagi [nangruna
a makita iti
tian], yaadu
ti maipauneg a
taraon,
panakawaw,
masansan a
panagisbo ken
nakudrep a
panagkita ti
mata.
Ania ti
aramiden? Ti
naimbag a
damag:
Tumulong ti
Type II
Diabetes ken
uray pay
mangsalaknib
ti umno a
panagdiyeta,
panagwatwat,
ken
panangibaba
iti timbang.
Iti kaso ti
Type I
Diabetes,
kasapulan ti
insulin
therapy.
Maduktalan ti
diabetes
babaen ti
simple a
pannakaala iti
dara para iti
pagsubok.
Depression:
Masansan a ti
dipresion ti
mangmaskara
wenno
mangsallukob
iti
pannakabannog.
Naapektaran ti
nasurok a 20 a
milion nga
Amerikano ken
isu ti
kangrunaan a
pakaigapuan ti
kinaawan a
mabalbalin
[disability].
Nupay kasta,
adun ti
nagdur-asan ti
benneg iti
therapies ken
medisina--
in-inut nga
agpukaw daytoy
a sakit.
Saan amin a
dipresion ket
agtalinaed iti
panunot.
Mabalin a
maapektaran ti
sibubukel a
bagi ken ti
salun-at.
Importante ti
panangtulong
kadagiti
tattao nga
addaan iti
daytoy a
sakit.
Ania ti
aramiden?
Ipudno wenno
ibaga iti
doktor wenno
therapist
dagiti
simtomas a
tumaud ken
madlaw. Ti
panangipudno
dagitoy a
simtomas ti
tumulong
kadagiti
doktor a
mangbigbig no
ania ti
rumbeng a
maaramid ken
no kasano ti
pannakaagasna.
Mabalin pay
nga aramiden
ti doktor ti "talk
therapy."
Dua ti
klase ti "Talk
Therapy:"
Cognitive
behavior
therapy-
tumulong a
mamagbaliw ti
negatibo a
banag
ken ti Interpersonal
therapy-
ipamaysa
daytoy a
mangtrabaho
iti
pagsayaatan ti
pannakariribuk
ti relasion
wenno rikna.
Kaaduan a
terapista ti
mangirekomenda
iti
kombinasion ti
medikasion ken
talk therapy
kas agasna.
Anemia:
Komon daytoy a
kondision,
nangruna no
bumaba iti
bilang ti
nalabaga a
dara wenno red
blood cells--
selula a
mangawit iti
oksiheno ken
karbon
dayoksayd iti
nagbaetan ti
bara ken
dadduma pay a
paset ti bagi.
Gapu ta
basbassit ti
oksiheno a
maidanon iti
piskel ken
tissues,
insigida a
makarikna iti
bannog.
Mabalin pay a
maekspiriensa
ti panagkurang
iti panaganges
wenno napaspas
a pulso.
Nagduduma
dagiti klase
ti anemia,
ngem
kangrunaan a
makagapu iti
nababa a level
wenno bilang
ti iron
[landok]-- nga
agresulta iti
panagdara--
iti uneg wenno
ruar ti bagi.
Maysa kadagiti
lima a babbai,
kagudua dagiti
masikog ken 3%
a lallaki iti
US ti
agsagsagaba
iti daytoy a
porma wenno
klase ti
anemia.
Kadagiti
babbai, ti
panagbinulan
iti makagapu
ti iron
deficiency.
Dagiti
sabsabali a
makagapu kas
iti panagdara
iti uneg ti
bagi a gapu
iti ulser,
colon polyp
wenno early
colon cancer.
Ania ti
aramiden?
Simple a
pagsubok iti
dara-- kas iti
CBC wenno
complete blood
count, ti
mangduktal iti
anemia.
Mabalin pay
nga agipauneg
iti suplimento
a landok no
adda iron
deficiency
gapu iti
anemia. Ngem
kangrunaanna,
masapul a
maduktalan no
ania ti
makagapu iti
panagdara.**
|
No comments:
Post a Comment