Ania, uray ti agong ammona no adda Alzheimer's-mo?

[Nabulod ti ladawan a naaramat]

Iti panagadal: "Ti nakapuy a pangawatan ti panagangot ti agong ti maibilang nga umuna a senial iti kaadda ti sakit."


TI narigat a panangilasin ti agong iti maangotna kadagiti nagduduma a bambanag kas iti lemon, saba, ken cinnamon ti maipagarup nga umuna a senial ti kaadda iti Alzheimer's Disease. Nairakurak iti maysa a panagadal a naawagan ti  "Scratch-and-Sniff Test," maysa a pagsubok a mangitudo ti panunot/utek ti tao no daytoy ket addaanen iti umuna a tukad ti "brain disorder."

Importante kadagiti sientista ti naisayangkat a pagsubok ta babaen ti daytoy, maammuan ti wagas a mangipababa wenno mamagsardeng iti Alzheimer's ken ti pannakapukaw ti memoria iti panunot- no karaman daytoy ti nasao a sakit. Iti agdama, awan pay naduktalan nga agas wenno makaagas iti daytoy nga an-anayen ti nasurok lima milion nga Amerikano.

Nabayagen nga ammo dagiti agsuksukimat wenno agad-adal a ti "microscopic lesions" ket maikonsidera wenno maibilang nga immuna a nagparang ti Alzheimer's iti paset ti utek nga importante iti biang ti "pangawatan ti panagangot ti agong," wenno sense of smelling. "Dakkel ti pakainaigan iti straktaktura ti anatomia ti panagangot. Wen, pudno daytoy," kuna ni Robert Franks, maysa nga eksperto iti Odor Perception and the Brain iti University of Cincinnati. Nupay saan a karaman iti kaudian a panagadal ni Franks, nagparang daytoy idi mairakurak ti nasao a resulta ti panagadal idiay Archive's of General Psychiatry.

Inlawlawag ni Franks a dagiti dadduma a naisayangkat a panagadal itay kallabes, dakkel ti pakainaigan ti pannapukaw ti panagangot iti Alzheimer's- ngem naaramid daytoy kadagiti nasalun-at a tattao, lima a tawenen ti nalapabas. Nasubok dagiti tattao babaen iti "olfactory powers tapno dagitoy ti surotenda nga aramiden." Kunana, mannarimaan ti pannakasubok dagiti napili a tattao para iti baro a "panangsubok ti panagkapsut ti panunot."

Iti nasao a panagadal, nairaman ditoy ti 600 a tattao nga agtawen iti nagbaetan ti 54 ken 100, tapno mapagsaludsodan ken pagdiperensiaenda dagiti pamiliar nga angot a kas iti: lasona, sibuyas, lemon, cinnamon, black pepper, tsokolate, sabong ti rose, saba, pinya, sabon, paint thinner, gasolina ken asuk.

Ket iti tunggal angot, mangngegan ken makita ti uppat a pinili a sungbat dagiti tattao. Kagudua kadagiti tattao ti nangikalintegan ti pinilida a sungbat, ket maysa laeng ti nagmintisanda. Kagudua met kadagitoy ti makaammo ti siam a sungbat iti sangapulo ket dua a saludsod. Kadagiti kababaan ti naala a grado dagiti tao iti kagudua ti sibubukel a napagsaludsodan ti nakaala ti husto a sungbat ken angot iti walo a klase a banag ti angot.

Adda 21 a topiko a naisayangkat a pagsubok ti cognitive iti tinawen para ti lima a sumaruno a tawen. Agarup apagkatlo kadagiti tattao a nakaisayangkatan ti pagsubok ti timmaudan ti pannakariribuk iti memoria ken panagpanunot.

Makuna a dagiti tao a nagkamali wenno nagbiddut iti uppat a pagsubok ti panangot, 50 a porsiento ti manamnama a pagtaudan daytoy a problema ngem kadagiti tattao nga awan ti kamali/nagbiddutanda. Naammuan a dagiti marigatan a mamagdiperensia kadagiti nagduduma nga angot ti karaman iti nangato a bilang ken pagdur-asan ti "mild cognitive impairment to Alzheimer's Disease."

Nailista dagiti nagan, tawen, kinatao, edukasion ken pakasaritaan iti atake ti puso ken panagsigarilio/panagtabako dagiti nairaman a tattao iti pagsubok- ket naduktalan a nababa latta ti naala a grado dagitoy, ket manamnama a dakkel ti tsansada a mairisgo iti "cognitive decline."

Kuna ti lead author Robert Wilson ti Chicago Rush University Medical Center, "Ti in-inut a pannakapukaw ti pangawatan ti panagangot ket saan a maigapu iti riribuk gapu ti buteng [panic]." Inlawlawagna a "saan a gapu ta di naperpekto ti maysa a tao ti gradona iti dayta a pagsubok, ngem nagdaliasat ketdi ti tao iti makuna a cognitive problems."

"Dagusen koma dagiti nataengan a tattao ti mangipakaammo kadagiti doktorda no mapukaw ti pangawatan ti panangotda," kuna ni Claire Murphy, maysa a mangad-adal ti maipanggep iti Alzheimer's iti San Diego State University, ken saan a karaman kadagiti nakipagsukisok. Inlawlawagna a ti mabalin a problema ket maipuon iti impeksion ti polyp iti agong, wenno impeksion ti sinuses. "No lakayen/baketen ti maysa a tao ken addaan iti nasayaat a pangawatan ti panagangot, napintas a senial," kuna ni Murphy.


Ti nasao a panagadal ket pinundoan ti National Institute on Aging [NIA] and the Illinois Department of Public Health.*




ANIA, URAY TI AGONG AMMONA NO ADDA ALZHEIMER'S-MO?
Rudy Ram. Rumbaoa
wwwsalunatkenmedisna.blogspot.com