Dec 13, 2011

Importante ti Makaanay a Turog

IMPORTANTE TI MAKAANAY A TUROG
ni Rudy Ram. Rumbaoa



[nabulod laeng ti ladawan a naaramat. maysa a buya ti saan a pannakaturog]


Ne kadagiti agtartrabaho iti rabii wenno graveyard, basaenyo daytoy:
"No ti tao a bassit ti turogna: ad-adu ti tiansada nga agbalin a nalukmeg wenno obesity, makaala iti sakit ti puso, nangato a presion ti dara ken diabetes..."


KANAYONKA kadi a mabarbaringkuas iti rabii, wenno adda kadi problema iti pannnaturogmo, wenno dika kadi makaturog nga insigida? No agpayso man nga addaanka ti maysa kadagitoy a parikut, maysaka ngarud kadagiti maibilang nga agarup 50-70 a milion nga Amerikano nga agsagsagaba iti "sleep disorder."

"Bassit a pannaturog wenno saan a makaanay a panangisubli ti turog
[restorative sleep] ket maapektaran no kasano ti intay panagpanunot, no kasanotayo nga agtignay, no kasanotayo a lagipen dagiti napalabas, ken no kasano a maaramid ti trabahotayo iti pagopisinaan, iti eskuela wenno sadinno a pagtrabahoan," daytoy ti nabuddak a palawag ni Dr. Merrill Mitler, program director for sleep research ti National Institute of Neurological Disorders and Stroke [NINDS].


Ti agtultuloy a kaawan ti turog ket itundanatayo pay iti risgo ti saan a naurnos a rikna/tignay a kas iti dipresion ken mangitunda iti nakapuy/nakapsut a konsentrasion kasta met iti nakapuy a panangikeddeng, problema pang-sosial, al-alisto a pannakadesgrasia, ken ti panagngato ti bilang ti panagabuso.


Adda met makuna a "di makita a rason iti biang ti pannaturog." Gapu iti mayoras a pannaturog ket mabalin met a maigapu daytoy kadagiti kemikal a reaksion iti nagduduma a paset ti bagi. Nailawlawag pay nga adda pakainaigan daytoy iti salun-at iti adu a panagpanpanunun a wagas. No dagitoy a kemikal reaksion ket saan nga agkakasurotan, maysa pay daytoy a kontribusion iti problema iti metaboliko ken iti cardiovascular system ket daytoy ti ad-adda a mangsupusop iti parikut.


Kadagiti panagadal a naduktalan, "No ti tao a bassit ti turogna: ad-adu ti tiansada nga agbalin a nalukmeg wenno obesity, makaala iti sakit ti puso, nangato a presion ti dara ken diabetes." Mano ngarud ti kasapulantayo nga oras iti pannaturog? Dagiti nataengan, kadawyan a kasapulanda ti 7 agingga iti 8 nga oras a pannaturog iti tunggal rabii tapno marikna ti naan-anay nga inana no dagitoy ket makariing. Ngem no mariknam wenno maekspiriensa ti sobra a pannaturog iti aldaw wenno addaanka iti problema iti pannaturog, nasken a kasarita ti doktor wenno iti maysa a sleep therapist tapno mabalakadandaka iti parikutmo.


Adtoy ti sumagmamano a pammalakad wenno singasing tapno magun-od ti makaanay a turog:
-Aywanan ti regular a pannaturog ken ti nainsigudan nga oras a panagriing.
-Liklikan ti caffaine ken sigarilio iti naladaw a paset ti malem, saan nga uminum iti alkohol tapno laeng matulongannaka a makaturog.
-Liklikan ti maturog a sibubussog wenno awan nagyan ti tian.
-Aramaten ti pagiddaan a para laeng iti pannaturog. Maturogka iti nasipnget, naulimek ken kaustoanna nga espasio nga addaan iti apagisu a temperatura.
-Ag-relax sakbay a maturog. Agdigus iti napudot a danum, agdengngeg kadagiti makapaturog a musika, meditasion ken breathing excercise.
-Iyadayo ti pagorasan iti katre tapno maliklikan iti patinayon a panangkita ti oras.
-No dika makaturog iti uneg ti beinte minutos a panaguldag iti katre wenno nasapaka a nagriing ket dikan makaturog, bumangonka ket padasen ti ag-relax kas iti panagbasa agingga a maala ti turogmo manen.
-Regular a panagwatwat ket makatulong met iti sumagmamano a kaso ti sleep disorders. Nupay kasta, saanka nga agwatwat iti dua nga oras sakbay iti pannaturog.
-Liklikan ti adu unay a trabaho, paperwork wenno dagiti di mapugsat nga aktibidad iti dua nga oras sakbay ti pannaturog.


Kadagiti magatang nga over-the-counter wenno prescription sleep aids, makatulong dagitoy nga agas iti apagbiit laeng a tiempo babaen met laeng iti pammalubos ti doktor. Sumagmamano met kadagiti sleep aids ti mangted iti panagulaw kabayatan iti aldaw a panangipauneg gapu iti epektona wenno side effects.*


No comments:

Post a Comment