Sakit ti Kinalalaki

SAKIT TI KINALALAKI
ni Rudy Ram. Rumbaoa

Saan a kas iti babbai, manmano a mapadasan dagiti lallaki ti panagbalbaliw ti biag iti nagtengnga a gessat ti panagbiagda. Ngem mabalin a mapadasan dagiti dadduma daytoy kalpasan ti panagsakit wenno nakaro nga impeksion, nangruna no mairaman dagiti bukelbukel. Adda koma umdas a panagwatwat ken nasayaat koma ti maipauneg a taraonda. Kasta met nga adda koma umdas a tiempo ti panaginana ken pannaturog. Liklikan dagiti naingel ken makabartek nga inumen.

[Maudi iti Dua a Paset]

[nabulod ti ladawan a naaramat]

"Varicocele:"
Masansan a rumsua ti varicositis iti urat ti tubong a paglasatan ti semilia ket mabalin a maigapu daytoy iti pannakasullat ti maysa nga urat nga adda iti nangatngato a disso. Masansan a dumteng daytoy a kasasaad a kellaat ken mapakuyogan iti ut-ot iti supot ken agwaras kadagiti sellang ken iti akin-uneg a paset dagiti luppo. Marikna a kasla nagbalin dagitoy nabennat nga urat a "supot dagiti agkarkarayam nga igges." Bayat ti karigat ti masakit, agtaeng koma nga aginana iti iddana. Sadagen ti supot babaen ti maysa a nakupin a tualia wenno pungan ket ikkan ti pagpalamiis. Inton mabalinen ti masakit ti bumangon, adda koma kasla abayong a mangtapaya pay laeng iti supot tapno saan nga agbissayot. Maibalakad ti panagdigus iti nalamiis iti inaldaw nga agpaay itoy a kasasaad. Kadagiti nakaro unay a kasasaad, mabalin a kasapulan ti operasion, ngem masapul koma pay laeng a padasen dagiti agas.

[nabulod ti ladawan a naaramat]

"Spermatocele:"
No dadduma, adda tumaud a natangken a nagtukel iti disso ti 'yan ti epididymis gapu iti kaadu ti naurnong ditoy a semilia. Masansan a maibalakad ti operasion nangruna no dakkel unay ti nagtukel.

Panagbalbaliw ti Biag:
Saan a kas iti babbai, manmano a mapadasan dagiti lallaki ti panagbalbaliw ti biag iti nagtengnga a gessat ti panagbiagda. Ngem mabalin a mapadasan dagiti dadduma daytoy kalpasan ti panagsakit wenno nakaro nga impeksion, nangruna no mairaman dagiti bukelbukel. Adda koma umdas a panagwatwat ken nasayaat koma ti maipauneg a taraonda. Kasta met nga adda koma umdas a tiempo ti panaginana ken pannaturog. Liklikan dagiti naingel ken makabartek nga inumen.

Dagiti Dadduma a Sakit ti Kinalalaki:
*Sipilis ken Gonoria
*Mairaman kadagitoy a sakit ti managan iti "chancroid." Dagitoy dagiti babassit nga ulser ti kudil a nangbungon iti organo a pagputot. Nadaras nga agpukaw dagitoy babaen iti pannakaaramat ti agas a sulfa wenno chloromycetin. Maaramat koma ti dua a kapsula a sag-250 mg a chloromycetin iti mamimpat iti agmalem babaen ti dua a lawas. Maysa pay ti "Granuloma inguinale" a napaut a panaggaddil a mangirama iti nalawa a paset ti kudil iti aglikmut ti organo a pagputot [boto]. Saan unay a naut-ot daytoy kas kadagiti dadduma ket nalaka nga agpukaw babaen ti panagaramat iti penicillin [maysa a gramo iti inaldaw] wenno chloromycetin. Maigapu met ti "Lymphogranuloma venerea" iti maysa a kita ti virus. Masansan a mangrugi daytoy kas maysa a bassit a nasinit a mapakuyogan iti panagpalletg iti sellang. Agpada ti pannakaagas daytoy iti granuloma inguinale.
*AIDS

"Panaglupes ti Lalaki:"
Mabalin a rumsua daytoy gapu iti pannakasullat dagiti tubong a pagayusan ti semilia wenno gapu iti kaawan ti bileg ken panaglaylay ti bukelbukel. No dadduma, maigapu daytoy iti maysa a banag nga adda iti isip wenno panunot. Mabalin a masaksakit wenno natay pay ketdin dagiti semilia gapu iti maysa a sakit a nangiraman iti organo ti pagputot wenno boto. Mabalin a masarakan ti disso nga ayan ti nagsullat babaen iti pannakaaramat iti rayo-X, ket mabalin a maipamuspusan daytoy babaen iti operasion. Ibalakad ti kaaduan a dodoktor ti panagaramat iti 50 mg a bitamina E a matilmon iti mamitlo iti maysa nga aldaw. Mabalin a maatur ti panagkurang babaen ti nasayaat a taraon a manayonan kadagiti bitamina.

[nabulod laeng ti ladawan a naaramat]

"Ti Bungaw:"
Sakbay ti pannakayanak, mabukelen dagiti bukelbukel iti uneg ti bagi iti asideg ti bekkel. Bayat ti idadakkel ti sikog, agpababa dagitoy a bukelbukel agingga iti sellang. Itugotda ti tubong a pagayusan ti semilia agraman dagiti urat ken nerbio. No dadduma, saan nga agpababa dagitoy a bukel. Masansan a saan a makapagtangep ti tubong iti naglasatan dagitoy a bukel, iti kasta mabalin a sumrek ditoy ti maysa wenno sumagmamano a kupin ti bassit a bagis, ket agtaengda iti supot. Daytoy ti managan iti "indirect inguinal hernia" wenno "bungaw." Mabalin met a rumsua ti umasping a kasasaad gapu iti kinakapuy ti kulapot a namaglasin ken mangtapaya iti bagbagis. Maasa ken umingpis daytoy ket kalpasanna adda lussok a mabalin a suroten ti maysa wenno ad-adu a kupin ti bagis a sumrek iti supot. Daytoy ti managan iti "direct hernia" a bungaw. Manmano ngem mabalin a mapasamak kadagiti babbai. Ad-adda a mapasamak kadakuada ti hernia a kumamang iti luppoda. Agaramat dagiti dadduma iti abayong, ngem operasion pay laeng ti kasayaatan.

"Ti Masiloan ken Mabekkel nga Hernia:"
No dadduma, masiloan ken mabekkel ti maysa a kupin ti bagis a nakastrek iti supot dagiti bukelbukel. Maysa met la a kupin ti makaigapu iti daytoy. Napeggad unay daytoy ket mabalin nga agbunga iti pannakalapped ti ilalasat dagiti taraon iti bagis ken mamataud met iti peritonitis, wenno pannakasabidong iti uneg dagiti bagbagis. Malaksid no maipamuspusan a daras, mabalin nga adda gangrene ket bumtak ti bagis a maseknan, iti kasta mabalin a maklep ti masakit ket matay.

Saan a mabalin iti pannakigasanggasat iti daytoy. No adda nakadidillaw a panagpalteg kadagiti sellang ket marikna a napudot ken nasakit a masagid, pagtalnaen ti masakit ket saan koma a mangan iti aniaman wenno uminum a pulos malaksid ti masansan a sangkatilmon a danum. Mangayab iti mangagas wenno ipan a dagus iti ospital. Saan koma a madengngep a pulos ti maseknan ken saan koma a matalmegan ti lugar nga ayan iti nasakit. Nasaysayaat a maidagdagus iti operasion ti kasta a masakit agsipud ta kasapulan ti madagdagus a pannakaarayatna. Mabalin nga ikkan ti disso a maseknan iti supot ti yelo.

"Tumor dagiti Bukelbukel:"
Kaaduan kadagitoy iti malignant, wenno agbalin a kanser. Iti uneg ti maysa a lawas, agwarasda a dumanon agingga iti sellang ken iti akimbaba a paset ti tian. Awan ut-ot a marikna ti maseknan ket mabalin a saanna a maikaskaso ti kasasaadna malaksid ti panagpalteg dagiti bukelbukelna kalpasan ti bassit a pannakadangran.Masansan a saan a marikna ti kinatuok malaksid ti pannakadlaw ti kaadda ti nasikkil ken kasla goma a banag iti uneg ti supot. Masapul nga aglasin daytoy a kasasaad ken kadagiti epididymis ken hydrocele. Masapul a maatap nga agturong ti kanser ti aniaman a panagpalteg iti uneg ti supot dagiti bukelbukel agingga a mapaneknekan a saan a babaen ti operasion. Operasion pay laeng ti kasayaatan a panangagas. Masapul a maikkat a mamimpinsan ti maseknan a bukel ken maaramat ti rayo-X iti amin a disso a naglawlaw.

[nabulod ti ladawan a naaramat]

"Kanser ti Bukelbukel:"
Nagasat ketdi ta manmano ti kanser iti bukelbukel. Nupay kasta, masapul koma a maikkat babaen ti operasion ti aniaman a natangken uray saan a naut-ot a banag nga agbayag iti sumagmamano nga aldaw iti uneg ti supot ti bukelbukel. Nalaka a masarakan daytoy a kasasaad kadagiti lallaki a saan a nagpababa dagiti bukelbukelda. Masarakan nga agpaut met dagiti tumor a malignant iti hormone dagiti babbai, ket daytoy ti mamataud iti binabai a tignay dagiti lallaki nga addaan iti kastoy a kasasaad.

Mabalin met a mapataud ti panagpalteg dagiti supot iti kasasaad kas iti "filariasis" wenno "elephantiasis." Mabalin met nga iraman ti sipilis ti supot iti maud-udi a paset ti sakit.Mabalin pay a tumaud ti kanser iti murdong ti boto, nupay manmano a mapasamak daytoy kadagiti nakugit. Masapul koma a maeksamen a naannad ti aniaman a letteg wenno gaddil a saan nga aglaing kalpasan iti sumagmamano nga aldaw tapno mapaneknekan no adda sipilis, sarut wenno kanser.

Dagiti Kangrunaan a Sakit a Makaapektar kadagiti Lallaki

Dagiti Cancer/Kanser:
Mesothelioma

[nabulod ti ladawan]

Maysa daytoy a klase ti kanser ti bara a maala/manipud iti pannakaibilag wenno situasion a naipayangyang iti maysa a banag kas iti asbestos.
Prostate Cancer
Pacreatic Cancer
Kanser ti dakkel a glandula iti likud ti bagis [pankreas]. Ad-adda a dagiti lallaki ti kaptan daytoy a sakit, ken narigat pay ti pannakadiskobre ti pancreatic cancer ken addaan iti lima a tawen a survival rates
Penis Cancer
Bowel Cancer kadagiti lallaki
Maawagan pay daytoy iti colorectal cancer ken daytoy ti maikatlo a komon a porma ti kanser kadagiti lallaki. No maduktalan ti bowel cancer iti nasapsapa, adda maipagarup a 90% ti pannakaagasna. Ngem ti dakesna, kadagiti umuna a tukad/agpang ti nasao a sakit ket mangipakita laeng iti bassit a pagilasinan wenno simtomas.
Testicular Cancer
Daytoy a kanser ket komon kadagiti agtawen iti 18 ken 39. Masapul a masansan ti panangeksamen dagiti lallaki ti bukelbukelda tapno maammuan no adda nagbaliwan dagitoy.

Ngimmato ti bilang ti kaso ti testicular cancer iti agarup 60% iti uneg ti 25 a tawen.
Penelectomy
Pattapattaen ti American Cancer Society nga adda agarup 1,530 dagiti baro a kaso ti penile cancer a naduktalan iti tinawen. Maysa ti pagpilian a pannakaagasna ket ti pannakaikkat ti paset wenno ti sibubukel a boto babaen iti operasion.
Lung Cancer
Makapatay ti kanser ti bara ken manmano laeng dagiti makalasat. Adda laeng ngata agarup 330,000 long-term ti makalasat iti lung cancer.
Kaposi's Sarcoma
Maysa a porma/klase ti kanser a ti apektaranna ket ti lugar ti tulang, taba, connective tissue ken ti dara.

Dagiti Kangrunaan a Kondision a Makaapektar kadagiti Lallaki

Spinal Cord Injury wenno pannakadangran ti duri

[nabulod ti ladawan; nadangran a duri]

Adda agarup 70% a pannakadangran ti duri a tumaud kadagiti lallaki gapu ta isuda ti masansan nga aglasat kadagiti narisgo nga aktibidad wenno trabaho. Ti Spinal cord injury [SPI] ti makapaleddaang a kondision a mabalin nga itdenna/agresulta  iti partial wenno pannakaparalisado iti agnanayon.
Traumatic Brain Injury [kadagiti Combat Troops]
Oral Thrush
Maigapu daytoy iti maawagan ti candida albicans nga agparang karaman dagiti dadduma nga organismo iti ngiwat.
Mouth Ulcers/Ulser iti Ngiwat
Mabalin a simtomas daytoy ti herpes infections, mainaig iti impeksion ti pannakinaig [canker sores], inflammatory bowel disease, leukoplakia, gingivostomatitis, oral cancer, herpes simples, oral thrush ken immune disorders.
Panagbaeng
Naut-ot a Bukot/Likud
Panagdaringongo
Panagpipikel
Pannakapukaw iti Panagdengngeg ken Panagumel
Kidney Stones/Bato iti Lipay
Athlete's Foot
Pannakasinga iti Pannangan
Epilepsy/Kombulsion
Gout
Jock Itch
High Blood Pressure/Nangato a Presion ti Dara

Genetic [wenno maipapan iti tawid a biologikal] a Sakit ken Kondision ti Kinalalaki

Kleinfelter's Syndrome
Duchenne Muscular Dystrophy
Nadiskobre ni French Neurologist Guillaume Duchenne idi 1860's. Ti Duchenne muscular dystrophy ket komon ken nakaro a porma/klase ti muscular dystrophy. Apektaranna ti maysa iti tallo ribu a lallaki ken maipagarup a maigapu iti kaadda ti koneksion ti recessive gene nga imet ti babai ken tawiden dagiti lallaki.
Color Blindness
Fragile X
Daytoy makatikaw a kondision ket ad-adda a maapektaran wenno matawid dagiti lallaki ngem dagiti babbai. Maipagarup nga adda 2,000 a lallaki ti kangrunaan a maapektaran iti daytoy a kondision ket pagtitinnawidan ti hererasion agingga iti punto ti X chromosome ket mabennat ken in-inut nga agparang dagiti simtomasna.
Micro Penis
Hemophilia
Adrenoleukodystrophy [ALD] ken Lorenzo's Oil
Fragile X Syndrome
Hemophilia B

Pakaseknan iti Salun-at ti Puso, Sakit ken Kondision

Blood Pressue

Panangibaba ti Bilang ti Kolesterol
Heart Rate Monitors
Cardiomyopathy
Alcohol and Atrial Fibrulation
Supraventicular Tachycardia
Aortic Stenosis
Heart Failure
Palpitations
Chest Pains

Ken Dadduma Pay kas iti:
Depression
Alzhiemer
Schizophrenia
Dementia
Eating Disorders
Stress
Cirrohosis of the Liver
Osteoarthritis
Bladder & Unrination Problems
Rectal Prolapse
Bladder Tumors
HIV/Aids
Rectal Abscess
Urinary Tract Infections [UTI]
Osteoporosis
Mumps
Tuberculosis
Empysema
Hepatitis
Hepatitis A
Hepatitis C
Prostatitis
Pancreatitis
Hypospadias
Bigorexia [Muscular Dysmophia]
Diabetes...

Sakit ti Kinalalaki

SAKIT TI KINALALAKI

ni Rudy Ram. Rumbaoa

[Umuna iti Dua a Paset]

"Ngem masapul koma nga adda masansan ken naannad a panageksamen, saan laeng iti daytoy a paset, no di pay iti isu amin a paset ti bagi. Nagasat ta manmano ti masarakan a malignant, wenno napeggad nga agbalin a kanser. Ngem no adda kanser, nadaras ti panagwarasna. Masapul a mataktak ti panakaagasna, agsipud ta apaman a nakapagramut ti tumor, narigat ti panaglaingna. Dagitoy ti sapasap ken masansan a pagtuboan ti tumor wenno letteg iti kinalalaki..."

MASARAKAN dagiti dua a bukelbukel iti uneg ti maysa a supot a nakabitin iti nagbaetan dagiti sellang. Tunggal maysa kadagitoy a bukel ket isu't buklen ti di mabilang a nakawikaw a tubtubong a pagtaudan dagiti babassit a nabiag a managan iti "sperm cells," wenno semilia. Tumipon dagitoy a babassit a nabiag ket patabaenda dagiti itlog ti babai iti kanito a panagdennada [wenno panaginnaigda].

Patauden met dagitoy a bukelbukel ti maysa a kita a nasken unay a hormone a managan iti "testosteron." Ited daytoy a hormone dagiti nakadidillaw a panagbaliw iti panagbaro. Inton mangrugi nga agtrabaho daytoy a testosteron iti maysa nga ubing a lalaki, agbennat dagiti tulangna ket agtubo metten ti imingna [barbasna]. Agtubo ti buok iti kilikili, iti paset ti mabagbagi ken dadduma pay a paset iti bagina, mangrugi a bumaneg dagiti piskelna ken bumangag ti timekna. Masapul nga agpataud dagiti bukelbukel iti testosteron bayat ti panagbiag ti lalaki, ta no saan, mapukawna ti kinalalakina.

Masansan nga agtubo dagiti tumor ken letteg iti organo ti kinalalaki. Nepeggad dagiti dadduma ket saan met dagiti sabsabali. Ngem masapul koma nga adda masansan ken naannad a panageksamen, saan laeng iti daytoy a paset, no di pay iti isu amin a paset ti bagi. Nagasat ta manmano ti masarakan a malignant, wenno napeggad nga agbalin a kanser. Ngem no adda kanser, nadaras ti panagwarasna. Masapul a mataktak ti panakaagasna, agsipud ta apaman a nakapagramut ti tumor, narigat ti panaglaingna. Dagitoy ti sapasap ken masansan a pagtuboan ti tumor wenno letteg iti kinalalaki.

[nabulod laeng ti ladawan a naaramat ditoy]

"Cryptorchidism" wenno saan a panagbaba dagiti bukelbukel
Lugar a bumaba koma dagiti bukelbukel, agbatida iti uneg ti tian. Bayat ti sumagmamano nga umuna a lawas, kasla agpukaw dagitoy ket agpadlawda met iti sabali a tiempo. Saan a kadawyan daytoy. Ngem no saanda a bumaba a pulos ket eppes ti supot, masapul a suroten ti agsasaruno a panakainyeksion iti naisangsangayan a hormone. No dadduma, bumaba met laeng dayta a bukel apaman a madanon ti ubing a lalaki ti umisu a tawen. No saan a mapasamak daytoy, mabalin a maibalakad ti operasion, agsipud ta no saan nga agpababa daytoy a bukel, nalabit nga agbalin a malignant, wenno agbalin a kanser.

"Panagtiritir"
Iti kaaduan a lallaki, nasayaat unay ti pannakasimpa dagiti bukelbukel iti supotda. Ngem no saan a mapasamak daytoy, mabalin nga agtiritir dagiti bukelbukel ket daytoy ti mamataud iti pannakabekkel wenno pannakasilo ken panagpalteg. Agalen ti masakit a maseknan ti kellaat ken nakaro nga ut-ot nga umasping iti nasiloan ken nabekkel a bungaw. Maaramid koma ti operasion a dagus, kasayaatanna iti uneg ti umuna nga oras kalpasan ti pannakapasamak ti pangtiritir. Maisilpo koma ti sabali a bukel iti supot tapno malapdan ti pannakaulit daytoy a kasasaad.

"Kinakapuy ti Kinalalaki"
Kaaduan kadagitoy a kinakapuy ti kinalalaki ti mapataud saan a gapu iti panagkurang kadagiti hormone no di ket gapu iti kaawan a tarigagay wenno derrep. Mabalin a rumsua dagitoy a rikna ti kinakapuy gapu iti panagdandanag ken gapu iti pannakarikna iti kaadda ti basol nga ilemlemmeng. Daytoy ti mangsinga ti kadawyan a panagtrabaho dagiti organo ti lalaki. Nasken ti nainsiriban a pannakabalakad manipud iti maysa a doktor a "psychiatrist" wenno nagadal maipapan iti panagtaray ti panunot.

[Ti Hydrocele. Nabulod laeng ti ladawan a naaramat]

"Hydrocele"
Daytoy ti maysa kadagiti kasapaan a langa ti panagpalteg iti supot dagiti bukelbukel. Saan a nakadadanag daytoy ta adayo nga agbalin a kanser. Maurnong ti nadaruy a danum iti uneg ti supot gapu ta nalabit ket nadunor daytoy. No bassit pay laeng, mabalin nga awan ti aniaman a marikna. Ngem no agtuloy a dumakkel, mabalin a dakkel a tuok ti pataudenna. Saan met a naut-ot ngem makasinga. Ikabilyo ti maysa a silaw kas iti flashlight iti likud ti supot a bimmukno bayat ti kaadda ti maseknan iti nasipnget a siled. No sumarot ti lawag iti kudil ket nalawag iti pannakakita iti danum, maigapu daytoy iti hydrocele. Mabalin met nga adda maysa a kupin ti bagis a bimmaba ken nagtaeng iti uneg ti supot. Maysa kadagiti kalakaan a pamuspusan isu ti panangbettak iti supot tapno mapaubosan ti danum a nagyan. No dakkel unay, masapul ti operasion.

[nabulod laeng ti ladawan a naaramat]

"Mumps Orchitis"
Maysa daytoy a komplikasion a rumsua kalpasan ti panagsagaba iti kabbi [gabbi] iti tengnged ken rupa. No mairaman dagiti bukelbukel, adda ut-ot ket nasakit a masagid ti lumteg a supot ti bukelbukel. Mabalin nga agalen pay ti masakit ti gurigor, panagrurusok ken panagsarua. Pagtalinaedenyo ti masakit nga agtalna iti iddana. Aramatenyo ti maysa a pungan wenno tualia a pangsadag iti lumteg a supot ket sa pagsublaten a dengngepen ken palamiisan agingga nga umpes ti panagpaltegna.

[Ti Epididymitis. Nabulod laeng ti ladawan a naaramat]

"Epididymitis"
Wenno panagpalteg ti likud dagiti bukelbukel. Masansan a rumsua daytoy a maigapu iti pannakaalis dagiti organo ti pagisbuan iti sakit. Mabalin a mairaman iti daytoy ti basisaw, ti prostate wenno asideg nga organo. Kaaduanna nga adda agtaud nga ut-ot iti maseknan a bukel ken kasta met iti tubong a managan iti "vas deferens" a kumamang iti salsalamagi a managan iti "prostate." Iti dadduma a kasasaad, mabalin nga aggapu daytoy iti pannakaalis manipud iti sabali a paset ti bagi, kas iti agong, karabukob wenno dagiti tubong a kumamang iti bara. Bayat ti kapalalona, adda nakaro a panagut-ot ken panagpalteg iti maseknan a paset, agraman ti panaglabbaga ti supot. Adda pay panaglammin ken panagurigor.

Pagtalinaeden ti masakit iti iddana ket masadag koma iti supot ti bukelbukel babaen iti pungan. Aramaten ti agsinnublat a nalamiis ken napudot a pangdengngep a masansan iti agmalmalem. Mabalin a kayat dagiti dadduma a masakit ti maysa a supot a 'yan ti yelo tapno isu ti maitapal iti maseknan a disso ket mabang-aran ti ut-ot ken panagpalteg. Masansan a mapaimbag ti epididymitis babaen ti Penicillin, 600, 000 units iti maysa nga aldaw. Mabalin met a maaramat ti kapsula a Terramycin 250 mg., mamimpat iti agmalem. Dakkel unay ti maitulong ti maysa a kasla abayong a mangsadag iti supot inton makapagnan ti masakit.

No maigapu iti sarut ti panagpalteg, maikkan koma ti masakit iti agas nga agpaay iti sarut.

[Adda tuloyna]